Nederland en het water: het is een geschiedenis van strijd en overwinning, maar evenzeer een reeks nederlagen. De talloze overstromingen door de eeuwen heen leidden tot een apart genre in de muziek: de rampliederen. Lieden gaven mensen de kans om een ramp te verwerken en als herinnering aan volgende generaties door tegeven. Het gezelschap Camerata Trajectina heeft een cd met rampliederen gemaakt, ‘Treur Nederland!’
Tijdens haar onderzoek naar de verwerking van rampen in Nederland stuitte Lotte Jensen, hoogleraar Neerlandistiek aan de Radboud Universiteit, op liederen over branden, overstromingen, droogte en insectenplagen. Zij zetten een crowdfundingactie op en startte een samenwerking met het Utrechtse gezelschap Camerata Trajectina, dat gespecialiseerd is in Nederlandse muziek vanaf de Middeleeuwen tot en met de 17e eeuw, om een cd te maken. Dat is ‘Treur Nederland! Rampliederen door de tijden heen’ geworden, inclusief een ‘bonuslied’ over de coronapandemie.
Beluister hier de ‘Ballade van den Watersnood’, een treurmars met als tekst een gedicht van dichter en schrijver J.W.F. Werumeus Buning (1891-1958) op muziek van Henk Badings (1907-1987).
De strijd tegen het water loopt als een rode draad door het muzikale verleden van Nederland, met liederen die de Sint-Elisabethsvloed in 1421 herdenken tot de watersnood van 1953. Het oudste lied over een Nederlandse natuurramp gaat over ernstige droogte in Brabant en dateert uit 1611 – maar het lied in niet bewaard gebleven. Andere gingen just eeuwen mee: er zijn rampliederen uit de 17e eeuw die nog altijd in de 19e eeuw in liedboeken werden herdrukt. Sommige rampen maakten zoveel indruk dat er meerdere liederen over verschenen, zoals Amsterdamse Schouwburgbrand van 1772, de Leidse buskruitramp van 1807 en de overstroming in het Rivierengebied van 1861.
De cd is in de webshop van Camerata Trajectina te koop: https://www.camerata-trajectina.nl/recording/treur-nederland/
Alle artikelen
Plan B: NL2200
Li An Phoa: “Rivieren zijn onze levenslijnen”
Chefkok Joris Bijdendijk over hoenders, kokkels en de Lowfood-beweging
De Slapende Dijk: een muzikale reis door de tijd
In beeld: waterland wordt droogteland
